نقش مربي در بهداشت رواني

" مقدمه "
ورزش بخش مهمي از فرهنگ و جامعه ماست و در برگيرنده ورزشكاران و
مردم در تمامي مراحل زندگي مي شود .
در فرهنگ ايران ، ورزشكاران و بوي ژه پهلوانان همواره توام با خصلت هاي
جوانمردي ، صداقت و درستي ، انسان دوستي ، ياري دادن و دستگيري از
ضعفا و سركشي در مقابل نهادهاي قدرت و ظلم بوده اند . نمونه هاي فراوان
از اين موضوع در ادبيات كشورمان و بويژه در حماسه عظيم فردوسي
موجود است .
فردوسي مي سرايد :
" زنيرو بود مرد را راستي
زسستي كژي آيد و كاستي"
در زمان ما ، تحقيقات بسي ار نشان داده است كه ورزش علاوه بر اينكه ابزار
ارزشمندي براي سلامت جسماني است ، رابطه نزديكي با سلامتي رواني و به
ويژه پيشگيري ازبروز ناهنجاريهاي رواني دارد .
ورزش از ا ضطراب مي كاهد ، اعتماد به نفس را افزايش مي دهد و خود
( پنداري مثبت را تقويت مي كند . (شاملو ، 1383
مابه عنوان معلم , مربي و آموزگار نيز هميشه يك خواست واحد داريم :
رسيدن به نتايجي آموزنده و باارزش بوسيله تمرين . وظيفه ما بهبود روند
يادگيري در شاگردانمان است وبهترين شيوه براي رسيدن به اين هدف ،
( ايجاد " شرايط مطلوب " يادگيري يا " آسان كردن " آن است . (نريمان ، 1384
مربيان ورزش معلمان تربيت بدني نيز هستند ، آنها به تكامل افراد از طريق
فعاليت جسماني كمك مي كنند .
تكنيك ها ، روش ها ، گفتار و اعمال آنها تاثير چشمگيري بر افرادي كه تحت
تعليم آنها هستند مي گذارد .
بنا براين يك مربي يا معلم ورزش بايد بد اند همان گونه كه سرزنش ناحق
وجود دارد ستايش نا به جا نيز هست و افرادي كه شخصا در جريان مسائل
ورزشي نباشند ، بازي را همانند كسي كه يك مسابقه را ديده و به ورزش
اعتقاد پيدا كرده ، جدي نخواهند گرفت .
مربي اي كه بيشترين گذشت و بزرگواري را در رابطه با اعمال ديگ ران در
شرايط سخت هيجاني از خود نشان دهد ، و خودش را خالصانه و بي دريغ
وقف تيمش كند ، مربي اي كه مي تواند پيروزي و شكست را به طور موثر به
خدمت بگيرد و مربي اي كه خالصانه و عميقا خود را در قبال تاثير تجربيات
بر بازيكنان متعهد بداند ، در تجزيه و تحليل نهايي موفق ترين مربي و حقيقي
( ترين معلم خواهد بود . (عليجاني و نوربخش، 1384

" نقش استثنايي مربيان ورزش "
مربيان ورزش در شرايط ويژه اي كار مي كنند مشكلات بسياري دارند اما از
يك سري مسائل خاص لذت مي برند كه در كلاس هاي تربيت بدني معمولي
وجود ندارد .
آنان متحم ل فشارهاي فراواني مي شوند ولي تجربياتي تا اندازه اي غير عادي
، آنها را خشنود مي كند . مربيان ورزش در شرايطي آموزش مي دهند كه
اغلب مردم عادي از طبقات و جنس هاي مختلف كنار هم قرار مي گيرند ،بعلاوه
آنها بايد گروهي از جوانان را دريك تيم در كنار هم قرار دهند و آنها را طوري
تربيت كنند كه بتوانند در حضور تماشاچيان يا تيمي از محله ديگر مسابقه
دهند . كار مربيان ورزش در خلال هر مسابق ه اي به وسيله اذهان عمومي
ارزشيابي مي گردد .
چيزها ي بسيار عجيبي درباره زندگي يك مربي ورزش وجود دارد . زندگي او
مملو از روابطي معنادار با ورزشكاران است ، روابطي كه از تجربه ها و
ماجراهاي مشترك آن نشات گرفته ، خاطرات شيريني كه تمامي افكار يك
مربي ورزش را به خود مشغول مي دارد و به سادگي قابل كنار گذاشتن
نيستند .
لذت آموزش ورزش در يك محيط فعال ، موجب خشنودي مربيان ورزش مي
باشد . وفاداري و همدرد ي موجود در " رويدادهاي بزرگ ورزشي " لذت
ناشي در هنگام اختتام مسابقات، جشنواره ها ي ورزشي، همايش ها و ديگر
رويدادها ي ورزشي به سادگي قابل چشم پوشي نبوده و نخواهد بود .
مهمتر از همه اينها، براي يك مربي هيچ چيز لذت بخش تر از اين نيست كه
شاگرد خود را در قالب ي ك پزشك خوب، يك بازرگان موفق، يك معلم بزرگ
يا شخصي ببيند .
اگر مربي احساس كند كه مقداري از موفقيت شاگردش مرهون آموزش و
مربيگري او بوده، اين خوشحالي و لذت دو چندان خواهد بود. بالاخره
خشنودي و رضايت خاطري كه از كار سخت روزانه ، كاري كه انسان بدان
عشق مي ورز د ويك فرد مي تواند تمامي وجود خودرا در راه آن ايثاركند، به
دست مي آيد، به سادگي قابل فراموش نيست .
مربيان ورزش اغلب در زير نور خيره كننده نورافكن هاي جامعه عمل مي
كنند . طرفداران ، والدين محصلين ، دانشجويان ، نمايندگان خبرگزاري ها و
مطبوعات گوناگون هر حر كت، مربيان را مورد رسيدگي و موشكافي دقيق
قرار مي دهند .
تابلوها ي ثبت امتيازات بازي و صفحات ورزشي، بردها و باخت هاي تيم را
به عنوان پيروزي ها و شكست ها ي مربي منتشر مي كنند . هر اشتباهي كه از
ورزشكار سربزند به حساب مربي گذاشته مي شود .
دوستان يك پيروزي يا شكست را بيش از آن چيزي كه هست بزرگ مي
كنند . استخدام كنندگان و مديران اغلب تحت تاثير نگرش هاي عمومي نسبت
به مربي، از خود واكنش نشان مي دهند . شايد كار يك مربي ورزش بيشتر از
هر عضو ديگر يك موسسه آموزشي در معرض ديد قرار دارد . اين موضوع
در جاهايي ك ه سطح ورزش خيلي بالا است كاملا صدق مي كند، از اين رو،
ممكن است ميزان توجه عمومي به مربي ورزشي در يك موسسه آموزشي
نسبت به موسسه ديگر فرق كند .
براي بعضي از مربيان، از جمله بعضي از موفق ترين آنها، بردن مي تواند به
صورت امري آزاردهنده درآيد و مربيگري مساله اي غير قابل تحمل . مربي
ممكن است در خلال باختن و از دست دادن يك مسابقه به صورت شخصي
در آيد كه از خودش ، بازيكنانش ، اعضاي خانواده اش ، همكارانش و ديگران
انتقاد كند چرا كه فشارها و مسئوليت هاي نهفته در حرفه مربيگري بسيار
زياد است .
اكثر مربيان دچار بي خوابي و سوء تغذيه شده و به افرادي زود رنج مبدل مي
گردند .
مربيان ورزش احساس مي كنند كه آنها را فقط با معيار برد و باخت مورد
ارزيابي قرار مي دهند و در نتيجه اين طرز تفكر و قضاوت را به خود الق اء
مي نمايند .
به خاطر تنش ها و فشارهاي حاصل از مربيگري ، افرا د بسيار كمي هستند كه
مي توانند حرفه مربيگري را براي مدت طولاني در سطوح بالاي ورزشي ،
( ادامه دهند. ( فراست ، ترجمه عليجاني ، نوربخش ، 1384
" ويژگي هاي مربيان بزرگ "
مربيگري مانند جاذبه است؛ شما مي دانيد كه آنجا ست، مي دانيد وجود دارد،
اما چگونه تعريفش مي كنيد ؟ دكتر جمي ويليامز . مربيان مي بايست وي ژگي
هايي را كه مي كوشند به تيم شان ت زريق كنند، در اختيار داشته باشد . براي
نمونه اگر شما از اعضاي تيم مي خواهيد كه متكي به نفس، خوددار و منظم
باشند در وهله نخست مي بايد همه اين ويژگي ها را خود دارا باشند .
يكي از نيرومندترين ابزارهايي كه شما مي توانيد از آن بهره بگيريد، داشتن
الگوست . شما بسان يك نمونه تاثير گذار براي بازيكنان خود هستيد و هر
آنچه انجام دهيد، ديده خواهد شد .
ونس لمبوردي مي گويد :" رهبران ساخته مي شوند، به دنيا نمي آيند . آنها
دقيقاً مانند هر چي زي كه در اين كشور با سخت كوشي پديد مي آيد، ساخته
. ( مي شوند ." ( دولنيگ ، 1970
مربيان بزرگ اغلب در ميدان مسابقه، پ ژوهشگر و باهوش هستند . آنها مانند
همه پ ژوهشگران بزرگ ادعاي همه فن حريف بودن نمي نمايند . آنها حس مي
كنند هميشه چيزي براي يادگيري هست و راغبند كه اشتباهات را بپذيرند .
مربيان برجسته برپايه واقعيات تصميم مي گيرند و براي انجام تكاليف
پيچيده، احساس و شفافيت مشترك را به كمك مي طلبند . حتي هنگامي كه
فشار بيش از اندازه است ، آنان بايد راهكار مناسب را براي موقعيت مناسب
برگزينند. اين مربيان داراي افكاري سازمان يافته اند، به جزئيات دقت مي
كنند و به خاطر آمادگي كلي شان به ندرت غافلگير مي شوند .
دانش گسترده به ايشان اين اجازه را مي دهد كه آموزنده و محركي بزرگ
باشند. از اين گذشته آنها به اندازه كافي باهوشند كه بدانند بارها ناچار
خواهند بود به خاطر شرايط ناپايدارآنچه را كه با دقت برنامه ريزي كرده اند،
تغيير دهند .پس انعطاف پذيري و داشتن ذهني باز، اهميتي سرنوشت ساز در
مربيگري دارد .
مربيان موفق نه تنها عميقاً خود جوش و ذاتاًً پرشور هستند، بلكه همين اشتياق
را در روابطشان پرورش مي دهند .
چارلز شواب مي گويد :" من توانايي خود براي ايجاد اشتياق ميان افراد را
بزرگترين موهبتي مي دانم كه دارم بهترين راه ارتقاي چيزهايي كه در انسان
. ( وجود دارد، قدرداني و تشويق است .. ( كارنيج ، 1964
اين مربيان داراي ان رژي فراوان بوده، هيجاني براي انجام وظيفه پديد مي
آورند وبراي اعمال مثبت، نقش شتاب دهنده را بازي مي كنند .
يك مربي بايد محركي خوب و داراي نيرويي مشوق در گفتار خود باشند تا
به ورزشكاران القا كنند كه تنها در صورت سخت كوشي دستمزد خود را
خواهند گرفت و اينكه انجام عالي هركار، امري ارزشمند است .
مربي نمي توان د فرض كند كه منشاء انگيزش را مي شناسد . حتي بازيكناني كه
پيوسته تحريك مي شوند مي توانند از ناحيه اي غير از ورزش و مربي
برانگيخته شوند . آنها هم بايد در جايگاه مردم عادي وهم در موقعيت بازيكن
تشويق شوند.
از مشخصات مربيان بزرگ، اعتماد به نفس، جسارت و احترام متقابل است .
آنها به صورت حساب شده اي خطر پذيرند ، نوآورند وبه تصميم خود
اطمينان كامل دارند . ايشان درك كرده اند كه ترسو بودن، آنها را به سر
منزل مقصود نخواهد رسانيد . اين اعتماد به نفس و جسارت معمولا به
اعضاي تيم منتقل خواهد شد . شيوه تلاش تيمي بعنوان يك كل، اغلب جلوه
گاه كيفيت و تاثير يك مربي بزرگ است .
اعتماد به نفس يك مربي مي تواند به اعضاي تيم تواني مضاعف جهت انجام
امور خارق العاده دهد .همچنين مربي بايد به بازيكنان احترام بگذارد . اگر
ورزشكاران احترام واقعي ببينند، مربي خود را محترم خواهند شمرد .
صداقت مهم است زيرا بازيكنان اگر سخني غلط انداز و به ظاهر معقول را
ساختگي تشخيص دهند، آن را نشنيده خواهند گرفت . مربي براي كشف
استعدادهاي هر بازيكن و ايجاد تجربه مثبت تيمي، بايد شخصيت بازيكنان
وديناميك تعامل گروهي را درك كند . گام اساسي آنست كه اعضا را
آنقدرخوب شناخت كه قادر بود نقاط قوت و ضعفشان را براي استفاده كامل
و بهينه از توان بالقوه آنها در متن تيم، ارزيابي نمود . تقسيم كار نظامند ( يعني
قراردادن بازيكن مناسب در جاي مناسب )، اهميتي حياتي در تيم دارد . براي
نمونه گزينش شخص مناسب بعنوان كاپيتان بسيارمهم است . اين گزينش
مستلزم شناخت مربي از توان تك تك بازيكنان است . مربي بزرگ در هنر
برقراري ارتباط استاد است . او مي داند شديدا نيازمندآنست كه با كلمات بازي
كند، مربيان بايد گوشي شنوا و ذهني باز داشته باشند . ارتباط متقابل،
خوشرويي و داشتن سياست " درهاي باز " پ يوندهاي تيمي را نيرومندمي
سازد. اين خوشرويي و داشتن سياست در ساختن محيطي قابل اعتماد و آزاد،
سرنوشت ساز است . درخواست كمك واينكه بازيكنان آزادانه بتوانند بدون
ترس از مجازات با يكديگر ارتباط داشته باشند، بايد تبديل به هنجار و ضابطه
اي پذيرفته گردد . راه برق راري ارتباط و شيوه راهبري تيمي مي تواند نقشي
بزرگ در ترغيب بازيكنان به سخت كوشي ايفا كند .

" نتيجه گيري "
مربيان بزرگ بسياري ظاهر مي شوند . به يك مفهوم، مربيگري قدرتمند
توانمندانه مساله اي دروني است وبه مفهومي ديگر، وي ژگي هايي مشخص
وجود دارند كه از ديد اكثريت، معرف رهبري كيفي اند.
رهبري، فرآيند نفوذ براعضاي گروه در راستاي ايجادسخت كوشي و
تعهددرآنان، براي دستيابي به اهداف تيمي است . مربيان هم مي توانند وظيفه
محورباشند و هم شخص محور، اما مربيان ورزشي بيشتر به مقوله وظيفه
محوري اتكا مي نمايند . در كل هدف، پيشرفت تيم جهت دستيابي و بهره
گيري كامل از توان بالقوه است.
مربي در كناربازيكنان بايداهداف دست يافتني وخواسته شده تيم را مشخص
كند. اگر بازيكنان به رسالت واهداف تيم بي علاقه باشند، مربي توانمند مقوله
اي دست نيافتني مي شود .
مربيان مي بايست حسن تفاهمي قوي را كه متضمن اعتماد و اطمينان دو
جانبه است، گسترش دهند . " مربي خوب به معني انگيزش افراد جهت اعتلابه
والاترين سطوح وجودي شان از راه دادن فرصت به آنها است ، نه محدود
ساختن ايشان ." ( تزو )
موراي ومن مي گويند : " يك مربي كاركشته، داراي بينش است، تمركزي
قوي برپيامدهاو نتايج، راهكاري واقع گرايانه براي تحقق اين بينش و توانايي
انتقال آن و تجديد سازمان با پشتيباني ديگران،از ويژگي هاي اوست ."
وظيفه مربيان آموزش، راهنمايي و انگيزش بازيكنان در راستاي دستيابي به
اهداف است . آنها توانايي شگرفي براي انتقال شور و هيجان خود به ديگران
دارند و هميشه در كنار بازيكنان " در بازي " هستند . يك مربي برتيم فرمان
نمي راند، بلكه هدايتش مي كند . او مسير را تدوين مي كند، جهت مي دهد و
فضاي اجتماعي و روان شناسانه را توسعه مي بخشد .
مربي خواه مربي يا بازيكني با سمت يك كاپيتان، مي بايست پار ه اي
مسووليت هارابه گروه بدهد و جسارت دادن استقلال به ديگران را داشته
باشد. در غير اين صورت اعضا احساس خواهند كرد كه اعتمادي به آنان
نيست كه بتوانند از پس خود برآيند، در نتيجه بي تفاوت خواهند شد .
دراين ميان مي بايست تعادل حفظ شود و مربي پاره اي مسووليت ه ا را بر
عهده اعضاي گروه بگذارد .
منابع و ماخذ :
- شاملو ، سعيد، بهداشت رواني ، تهران : رشد، 1383
- روانشناسي جامعه،شماره 25 ،مرداد- شهريور

تهيه كننده : معصومه مشت زن

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: