ساختار استخوانی

ستون مهره ها از سی و سه مهره تشکیل شده است و به مهره های گردنی، پشتی، کمری، استخوان های خاجی و دنبالچه نامگذاری می شوند. هفت مهره گردنی، دوازده مهره پشتی، پنج مهره کمری و پنج مهره بهم جوش خورده خاجی و چهار مهره به هم جوش خورده است.

هر مهره دارای جسم مهره است و دو طرف فوقانی و تحتانی جسم مهره توسط غضروف های دیسک پوشیده شده است. هر مهره دارای چند زائده می باشد: یک زائده شوکی، دو زائده عرضی در دو طرف مهره و همچنین چهار زائده مفصلی که دو تای آن در بالا و دو تای دیگر در سطح تحتانی مهره واقع شده است.

مهره های گردنی

اولین مهره گردن اطلس نام دارد که دارای جسم مهره نمی باشد، دومین مهره گردن اکسیس نام دارد و موجب حرکات چرخشی سر به چپ و راست می شود.

مهره هفتم گردن دارای بلند ترین زائده شوکی بوده و از بقیه مهره های گردنی بلند تر است.

مهره های پشتی

این مهره ها دارای چهار سطح اضافی مفصلی هستند که دنده ها به آنها متصل می شوند و اتصال مهره ها در این ناحیه حرکات فلکشن و فلکشن جانبی را محدود می سازد.

علاوه بر این زائده های بلند شوکی مهره های پشتی به سمت پایین متمایل شده و در مهره های دوم تا دهم این قسمت حرکت هایپر اکستنشن را محدود می سازد.

مهره های کمری

بزرگترین و متحرک ترین مهره های ستون مهره می باشند و بیشتر وزن بدن توسط همین مهره ها تحمل می شود. استخوان خاجی از پنج مهره به هم جوش خورده تشکیل شده و با دو استخوان خاصره مفصل می شود.هیچ گونه حرکتی در مفاصل فوق وجود ندارد. این استخوان با استخوان دنبالچه مفصل می شود. استخوان دنبالچه از چهار مهره به هم جوش خورده تشکیل شده و هیچ گونه حرکتی ندارد.

لیگامنت های ستون مهره ها

تنه های مهره ها توسط دو لیگامنت طولی یکی در جلو و دیگری در پشت ستون مهره ها نگهداری می شوند. لیگامنت طولی قدامی از استخوان پس سری شروع شده و با پایین تر رفتن بطرف خاجی پهن تر می شود. لیگامنت طولی خلفی نیز از استخوان پس سری شروع شده تا دنبالچه ادامه می یابد و تقریبا در سرتاسر طولش باریک است.

حرکات ستون فقرات

حرکات ستون فقرات به سه قسمت مهره‌های گردن و پشت و کمر تقسیم می‌شود. هر یک از این قسمت ها حرکاتی را انجام می‎دهند به طور کلی، حرکات ستون فقرات شامل  خم‎شدن، بازشدن ، فرا بازشدن ، خم‎شدن جانبی (چپ و راست) و چرخش حول محور عمودی  است

حرکات مهره‌های گردن

حرکات گردن شامل خم شدن ، باز شدن ، فرا باز شدن ، خم شدن جانبی و چرخش می باشد.حرکات خم‎شدن و بازشدن از مفصل اولین مهره گردنی و استخوان پس‎سری و حرکات چرخشی از مفصل اطلس و آکسیس انجام می‌گیرد

حرکات مهره‌های پشتی

   بهترین و آزادترین حرکت در مهره‌های پشتی ستون فقرات حرکات چرخشی است. با توجه به ساختار استخوانی مهره های پشتی حرکات خم شدن جانبی ، باز شدن  و فرا باز شدن بسیار محدود و با دامنه حرکتی کم انجام می گیرد.

حرکات مهره‌های کمری

حرکات ستون فقرات از ناحیه کمر شامل خم‎شدن، بازشدن، فرا بازشدن و خم‎شدن جانبی می‌باشد. حرکات چرخشی این قسمت از ستون فقرات محدود است و مقدار کمی چرخش در این مهره‌ها انجام می‌شود.

حرکات ستون فقرات حول محور افقی _ عرضی (فرونتال)

حرکات خم‎شدن، بازشدن و فرا بازشدن ستون فقرات حول محور فرونتال انجام می گیرد.
 در حرکت خم‎شدن ، سر و یا تنه از حالت آناتومیکی ، موازی با سطح سهمی به جلو خم می شود .

برگشت عضو را تا رسیدن به موقعیت طبیعی بازشدن می گویند. چنانچه حرکت بازشدن در سر یا تنه ادامه پیدا کند تا از موقعیت آناتومیکی عقب‌تر رود، حرکت انجام شده را فرا بازشدن میگویند . این حرکت در گردن، کمر و پشت به ترتیب آسان تر انجام میگیرد.
حرکت خم‎شدن سر در مهارت سر زدن در فوتبال، خم‎شدن، بازشدن تنه در شیرجه و فرا بازشدن تنه در انجام مهارت اسپک والیبال و دو و میدانی (پرش استرادل) انجام می گیرد.

حرکات ستون فقرات حول محور سهمی (ساجیتال)

حرکات خم‎شدن جانبی به سمت چپ و راست حول محور سهمی انجام می شود. در حرکت خم‎شدن جانبی سر و یا تنه موازی با سطح فرونتال و حول محور سهمی به یک سمت خم می گردد. این حرکت در مهره‌های گردنی و کمری آزادتر و در مهره‌های پشتی، به علت وجود سطح مفصلی دنده‌ها، محدودتر است.
این حرکت در مهارت هایی مثل بالا رفتن از طناب و پرتاب وزنه به کار می رود.

حرکات ستون فقرات حول محور عمودی

حرکات چرخشی ستون فقرات حول محور عمودی صورت می پذیرد. این حرکت به ترتیب در مهره‌های گردنی (اطلس و آکسیس)، پشتی و کمری آزادتر است. حرکات چرخشی در مهره‌های کمری ستون فقرات به مقدار جزئی انجام می گیرد. حرکات چرخشی ستون مهره‌ها در مهارت ها و ورزش هایی مثل شنا، شیرجه، بدمینتون و فوتبال به کار میرود.

عضلات مؤثر در حرکات ستون فقرات

نکته:

هر یک از عضلات بدن در اندام های مختلف به صورت جفت قرار دارند. برای مثال، چنانچه عضله دو سر بازویی را در نظر بگیرید، یک عضله در دست راست و یک عضله در دست چپ قرار دارد که هر یک از آنها در یکی از دست ها عمل می کنند. با توجه به اینکه ستون فقرات   به صورت واحد در بدن قرار دارد و عضلات عمل‎ کننده در آن در طرفین این عضو به صورت قرینه‌اند، انقباض عضلات و حرکاتی که در این عضو ایجاد می شود، با کمی تفاوت همراه است.

به این صورت که چنانچه گروهی از عضلات در یک طرف ستون فقرات منقبض شوند، باعث خم‎شدن جانبی و اگر همان گروه از عضلات با یکدیگر به صورت دوطرفه منقبض شوند، به بازشدن یا خم‎شدن ستون فقرات، برحسب موقعیت قرار گرفتن عضله در سطح قدامی یا خلفی این عضو می انجامند. با توجه به این ویژگی ستون فقرات، عضلات ‎کننده روی این عضو را مختلف بیان می کنیم.

‎ عضلات عمل کننده در ستون فقرات به دو قسمت گردن و کمر تقسیم می‌شوند.

‎

عضلات خم کننده  و خم کننده جانبی گردن

انقباض یک طرفه عضلات مهره‌ای رأسی و مهر‌ه‌ای گردنی نیز در خم شدن جانبی گردن دخالت دارند.

عضلات جلوی ستون مهره ها

چهار عضله به نام های راست رأسی خارجی، راست رأسی قدامی، طویل رأسی و طویل گردنی هستند که عمقی بوده و قابل لمس نیستند.

سر ثابت: سطح قدامی تمامی مهره های گردنی و سه مهره پشتی

سر متحرک: سطح قدامی استخوان پس سری و مهره های گردنی

عملکرد: فلکشن مفصل بین مهره های اطلس و استخوان پس سری و مهره های گردنی را انجام میدهند. عضلات یک طرف فلکشن جانبی مهره های گردنی را باعث می شوند.

عضلات نردبانی

این عضلات به سه دسته قدامی، میانی و خلفی تقسیم می شوند و به طور قرینه در دو طرف مهره های گردنی بطور مورب قرار گرفته اند.

سر ثابت: از محل دنده های اول  ( نردبانی میانی و قدامی ) و دوم ( نردبانی خلفی ) به زائده های عرضی مهره های گردنی متصل می شوند.

سر متحرک: نردبانی قدامی به زائده های عرضی سومین تا ششمین مهره ، نردبانی میانی به زائده های عرضی دومین تا ششمین مهره نردبانی خلفی به زائده های عرضی چهارمین تا ششمین مهره متصل می باشد.

عملکرد: فلکشن مهره های گردن، فلکشن جانبی . عمل دیگر این عضلات بالا کشیدن دنده های اول و دوم بوده و به عمل تنفس کمک می نماید.

عضله جناغی چنبری

در قسمت قدامی گردن قرار دارد .از عضلات بزرگ و قوی عمل‎کننده در گردن است.
سر ثابت: با دو سر بر روی استخوان جناغ و ترقوه اتصال می یابد.

سر متحرک: زائده پستانی استخوان گیجگاهی
اعمل: هر دو طرف فلکشن مفصل مهره اطلس و استخوان پس سری و فلکشن مهره های گردن. انقباض یک طرفه موجب فلکشن جانبی مهره های گردنی و چرخش سر به یک طرف خواهد شد.

عضله گوشه‌ای

در صورتی که کتف به کمک عضلات دیگر ثابت شده باشد، انقباض عضله گوشه‌ای در حرکات گردن مؤثر است.

سر ثابت: لبه داخلی کتف

سر متحرک: زائده ای عرضی چهار مهره گردن

عملکرد: انقباض هر دو طرف باعث ثابت کردن مهره های گردنی و انقباض یک طرف باعث فلکشن جانبی مهره های گردنی می شود.

عضلات بازکننده ( اکستنسور ) و فرا بازکننده گردن

عضلات مهره‌ای (مهره‌ای رأسی و مهره‌ای گردنی)

موقعیت :این عضلات در قسمت فوقانی و خلفی ستون فقرات قرار دارد.
 سر ثابت: نیمه فوقانی لیگامنت پشت گردنی، زایده شوکی مهره هفتم گردنی و شش مهره فوقانی پشتی

سر متحرک: به زایده پستانی استخوان گیجگاهی قسمت مجاور استخوان پس ‎سری و سه مهره بالایی گردن
حرکات ستون فقرات در ناحیه گردن حایز اهمیت است و در تمرینات باید به آن توجه خاصی کرد. دامنه حرکت سر به طرف عقب نسبت به سه جهت دیگر محدودتر است و نمی تواند به همان اندازه که در جهات دیگر حرکت می کند به طرف عقب نیز حرکت کند .
آن قسمت هایی که در شکل به صورت رنگی نشان داده شده است محدوده‌ای است که، چنانچه سر حرکات چرخشی را با سرعت انجام دهد، لیگامنت‌ های آن دچار صدمه خواهند شد. بنابراین، اگر شما به آرامی و با تسلط سر خود را از ناحیه مهره‌های گردنی بچرخانید، احتمال خطر وجود نخواهد داشت.

 عضلات خم‎کننده و خم‎کننده جانبی تنه

عضله راست شکمی مهمترین عضله در خم‎شدن تنه و عضلات مورب خارجی و داخلی عضلات اصلی در حرکت خم شدن جانبی تنه می باشد که شرح داده خواهد شد.

عضله راست شکمی

موقعیت :در قسمت قدامی شکم قرار دارد و قابل لمس است.
 سر ثابت : لبه فوقانی عانه
سر متحرک: غضروف دنده‌ای دنده‌های پنجم، ششم و هفتم عضله راست شکمی، علاوه بر عملکرد حرکتی، که در جدول  بدان اشاره شده، در تثبیت لگن خاصره اهمیت بسیار دارد و، در صورتی که بالا تنه ثابت باشد، در خم کردن لگن نیز دخالت دارد.
  چنانچه به صورت طاق‎باز دراز بکشید و بالا تنه‌اتان را تا حد ممکن بدون اینکه از مفصل ران کمک بگیرید خم کنید، عضله راست شکمی شما در حداکثر ظرفیت خودش کوتاه می شود.

عضله مورب خارجی

موقعیت : در قسمت خارجی و در طرفین عضله راست شکمی قرار گرفته است.
سر ثابت : سطح قدامی تاج خاصره‌ای
سر متحرک: لبه هشت دنده پایینی
انقباض دو طرفه عضله باعث بازشدن تنه و انقباض یک طرفه آن باعث حرکت بازشدن جانبی تنه می شود. به علاوه انقباض طرف راست عضله، بدن را به سمت چپ و انقباض طرف چپ عضله بدن را به سمت راست می چرخاند.

عضله مورب داخلی

موقعیت : در زیر و در خلاف جهت عضله مورب خارجی قرار گرفته است.
 سر ثابت : نیمه بالایی لیگامنت کشاله رانی و قدامی تاج خاصره
سر متحرک: غضروف دنده‌های هشتم، نهم و دهم و خط سفید عملکرد انقباض دو طرف این عضله باعث بازشدن تنه، انقباض طرف چپ آن باعث چرخش تنه به سمت چپ و انقباض طرف راست باعث چرخش تنه به سمت راست می شود.

عضله مربع کمری

موقعیت :در قسمت خلفی تنه و جنب ستون مهره‌های کمری قرار دارد.
سرثابت عضله : تاج خاصره‌ای و زایده عرضی چهار مهره پایینی کمر
سرمتحرک عضله :دنده دوازدهم و زایده عرضی دو مهره بالایی کمر متصل می شود.
عملکرد: انقباض دو طرف عضله باعث ثابت شدن مهره‌های کمری و انقباض یک طرفه آن باعث بازشدن جانبی می گردد.

عضله پسواس (سوئز)

زمانی که پاها ثابت باشند، مانند حرکت دراز و نشست، این عضله در حرکات کمر مؤثر است.

عضله عرضی شکمی

   عضله‌ای است که در ظاهر بدن و شکیل کردن تنه و در تناسب اندام از اهمیت خاصی است و در هیچ یک از اندامها حرکت ایجاد نمی‌کند. وقتی که حفره شکم حجیم‌تر می‌شود یا به هر نحو دیگری فشار شکم زیاد می‌شود، این عضله در شکل دادن به بدن نقش مهمی را به عهده دارد و با انقباض خود فشار وارد بر دیسک‌ها را تقلیل می‌دهد.

سر ثابت: لبه داخلی تاج خاصره و سطح غضروف های شش دنده پایینی قفسه سینه

سر متحرک: نوار وتری جلو شکم

عملکرد: کشش دیواره شکم به داخل و کمک به بازدم تنفسی

عضلات راست‎کننده و فراراست‎کننده تنه

گروه عضلاتی هستند که در ناحیه پشت قرار دارند و شامل سه گروه عضلات هستند که خود به شاخه هایی تقسیم می شوند.

خاصره ای ( گردنی – پشتی – کمری )

طویل ( رأسی – گردنی – پشتی )

شوکی ( گردنی – پشتی )

سر ثابت: بخش خلفی ستون مهره ها در ناحیه گردنی، پشتی، کمری، تاج خاصره ای، سطح خلفی خاجی و نه دنده پایینی

سر متحرک: زائده پستانی استخوان گیجگاهی، بخش خلفی مهره های گردنی، پشتی، کمری و دوازده دنده قفسه سینه

عملکرد: در هر دو طرف سبب باز شدن مفصل اطلس و استخوان پس سری و به طور کلی ستون مهره ها می شود. در یک طرف فلکشن جانبی و چرخش به چپ و راست ستون مهره ها را موجب می شود. حرکت اکستنشن و هایپر اکستنشن  را موجب می شود.

عضلات نیم خاری

گروهی از عضلات که به صورت رشته های مایل از زائده های شوکی مهره ها به زائده های عرضی مهره های پایین تر متصل می شوند.

این گروه در پشت گردن و بالای کمر به طور عمقی قرار دارند و قابل لمس نیستند و به سه دسته تقسیم می شوند:

1- نیم خاری رأسی

از زائده عرضی پنج یا شش مهره فوقانی پشت و چهار مهره تحتانی شروع شده و به استخوان پس سری ختم می شود. کار این گروه اکستنشن سر می باشد.

۲- نیم خاری گردنی

از زائده های عرضی پنج یا شش مهره پشتی فوقانی و چهار مهره گردنی تحتانی شروع شده و به زائده شوکی دومین تا پنجمین مهره گردنی ختم می شوند و کارشان اکستنشن و چرخش ستون مهره ها در ناحیه پشتی و گردنی است.

۳- نیم خاری پشتی

از زائده های عرضی ششمین تا دهمین مهره پشتی شروع شده و به زائده های شوکی دو مهره گردنی تحتانی و چهار مهره فوقانی پشتی ختم می شوند و عمل آنها اکستنشن و چرخش ستون مهره ها است.

عضلات حرکت دهنده عمقی و خلفی ستون مهره ها

این گروه در بخش خلفی ستون مهره ها قرار دارند و به چهار گروه تقسیم می شوند:

۱- عضلات بین خاری

که با اتصال به مهره ای بالایی و پایینی نگه دارنده و تقویت کننده ستون مهره ها می باشند.

۲- چرخش دهنده های عمقی ستون مهره ها

که خود به دو دسته تقسیم می شوند:

الف : چرخانند های بلند

ب: چرخاننده های کوتاه

انقباض طرفی هر گوره بدن را به سمت همان طرف چرخش می دهد.

۳- عضلات چند سر

این عضلات از استخوان خاجی شروع شده و تا مهره های پشتی و گردنی ادامه دارد و بین دو مهره قرار می گیرند و کارشان اکستنشن و چرخش ستون مهره ها به چپ و راست می باشد.

۴- عضلات بین عرضی

از زائده های عرضی مهره ها شروع شده و به زائده های عرضی مهره های پایینی متصل می شوند و کارشان فلکشن جانبی ستون مهره ها می باشد و به دو گروه بیرونی و درونی تقسیم می شومند.

عضلات چرخاننده ستون فقرات

مهر‌ه‌های پشتی و گردنی دارای حرکات چرخشی آزادتری اند مهره‌های کمری در این حرکت محدودیت دارند. برخی عضلات مثل جناغی چنبری یا مورب خارجی که در خم‎کردن جانبی گردن یا تنه دخالت دارند در چرخش ستون فقرات مؤثرند. این عضلات، سطحی و بزرگ‌اند و در چرخش ستون فقرات تأثیر دارند. عضلات عمقی دیگری هستند که به مهره‌های ستون فقرات اتصال دارند (عمدتاً از زایده‌های عرضی به زایده‌های شوکی مهره‌ها کشیده شده‌اند) و باعث حرکات چرخشی ستون فقرات می ‎شوند.

این گروه عضلات که چرخش ‎دهنده‌های ستون فقرات نام دارند به دو دسته، بلند و کوتاه، تقسیم می گردند. عضلات دیگری ، شامل عضله چند سر و نیم‎خاری پشتی  ، در حرکات چرخشی ستون فقرات مؤثرند.

   تصویر زیر برشی افقی از بدن را نشان می دهد. با بررسی این شکل ، ما می توانیم اندازه سطح مقطع عضلات ناحیه شکم و پشت را با یکدیگر مقایسه کنیم.

1- راست شکمی 

 2-مورب

۳-مورب داخلی

۴-عرضی شکمی

۵-مربع کمری

۶ -خاصره ای

۷-راست کننده مهره ها

 عضلات زیر پشت سری

• عضلات مورب رأسی فوقانی
• عضلات رأسی تحتانی
• عضلات رأسی خلفی
• راست کننده رأسی خلفی

این عضلات در زیر جمجمه به طور عمقی قرار دارند.

سر ثابت: بخش خلفی دو مهره اول گردن

سر متحرک: استخوان پس سری و زائده های عرضی اولین مهره گردن

عملکرد: هر دو طرف باز کردن مفصل اطلس و استخوان پس سری. یک طرف فلکشن جانبی سر از مفصل ذکر شده و چرخش آن به چپ و راست از مفصل اطلس و آکسیس.

منبع: اختصاصی elmevarzesh.com

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: